Türkiye, Irak ile 1973 yılında imzaladığı petrol boru hattı anlaşmasını 2026 yılında sona erdirecek. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yayımladığı kararname, Resmi Gazete’de kamuoyuna duyuruldu. Karara göre, 27 Temmuz 2026 tarihinde hem ana anlaşma hem de tüm ek protokoller ve uzatmalar yürürlükten kalkacak.
Stratejik Boru Hattının Tarihi ve Önemi
1973 yılında hayata geçen bu anlaşma, Irak-Türkiye ham petrol boru hattının önünü açtı. Söz konusu hat, milyonlarca varil Irak petrolünün Akdeniz kıyısındaki Ceyhan Limanı’na ulaştırılmasını sağladı ve uluslararası enerji ticaretinde kilit bir rol üstlendi.
Zaman içinde Kürdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) de bu hattı bağımsız olarak kullanmaya başladı. 2014 yılında Bağdat yönetimi, KBY’nin kendi başına petrol ihracatı yapmasının Irak Anayasası’na aykırı olduğu gerekçesiyle uluslararası mercilere başvurdu. Bu durum iki taraf arasında yeni bir gerilim kaynağı oluşturdu.
Petrol Akışının Durması ve Son Gelişmeler
Mart 2023’ten itibaren Irak-Türkiye petrol boru hattı üzerinden ham petrol sevkiyatı durduruldu. Bu kesinti, küresel petrol arzının yaklaşık %0,5’ini etkiledi. Paris’teki Uluslararası Ticaret Odası, Ankara’nın Bağdat’ın onayı olmadan KBY petrolünü ihraç etmesinin 1973 anlaşmasına aykırı olduğuna hükmetti. Sonuç olarak, Türkiye’nin 2014-2018 yılları arasında gerçekleşen bağımsız KBY petrol ihracatından kaynaklanan zararlar için Irak’a 1,5 milyar dolar tazminat ödemesine karar verildi.
2025 yılında ise iki ülke arasında petrol sevkiyatının yeniden başlaması için görüşmeler hız kazandı. Temmuz ayında Irak Bakanlar Kurulu, Bağdat ile KBY arasında yeni bir petrol anlaşmasını onayladı. Bu gelişme, iki taraf arasındaki diyaloğun devam edeceğinin sinyalini verdi.
Yeni Anlaşma Beklentisi ve Bölgesel İş Birliği
1973’te imzalanan mevcut anlaşmanın 2026’da sona erecek olması nedeniyle, Ankara ile Bağdat arasında sınır ötesi enerji iş birliği için yeni bir yasal çerçevenin oluşturulması bekleniyor. Yetkililer, Irak-Türkiye petrol boru hattında yeni ve dinamik bir dönemin, hem iki ülkeye hem de bölgeye önemli katkılar sağlayacağını ifade ediyor.
Ayrıca, yeni yapılacak anlaşmanın Türkiye ile Irak’ın da dahil olduğu Kalkınma Yolu gibi bölgesel projelere ivme kazandırması öngörülüyor. Irak, Suudi Arabistan’dan sonra OPEC’in en büyük ikinci petrol üreticisi olarak enerji alanında bölgedeki önemini sürdürüyor.